Ondanks dat sporten over het algemeen goed voor de gezondheid is kan men ook te veel trainen. Wanneer mensen prestatiegericht sporten of fitnessen kan dit op den duur leiden tot het tegenovergestelde van het beoogde doel. Men kan zich juist slapper voelen, snel vermoeid raken, aankomen in gewicht door vetweefsel en juist kostbaar spierweefsel verliezen. Maar ook het ontstaan van chronische pijnen en regelmatig ziek zijn kunnen symptomen van overtraining zijn. Als dit voorkomt, dan is de kans groot dat het herstel langzaam gaat. Hetzelfde geldt als je onlangs bijvoorbeeld een knieoperatie hebt gehad. Dan is het al helemaal van uiterst belang om rustig aan te doen, aangezien je knie genoeg rust moet hebben.
Hoe kan het dat te veel trainen uiteindelijk averechts werkt? Met name onze hormoonhuishouding speelt daarin een grote rol. Stoffen als cortisol en testosteron hebben daar een aandeel in. Verder is de belasting op het zenuwstelsel hierbij evenzeer van belang. Overprikkeling van het sympatische en het parasympatische zenuwstelsel hebben elk hun eigen gevolgen.
Een goede balans vinden in het sporten is noodzakelijk om de gevaren van te veel sporten te voorkomen. Het lichaam geeft zelf aan hoeveel het kan dragen. Wanneer je training jou op den duur sloopt waarbij resultaten juist achteruit gaan is dat een teken aan de wand en kan er sprake zijn van overtraining.
Cortisol
Een van de boosdoeners die het lichaam kunnen ontregelen is cortisol. Hoewel op een verantwoorde manier sporten ervoor kan zorgen dat de hoeveelheid van dit hormoon zich verlaagt in het lichaam kan een overmaat aan sport de verhouding tussen testosteron en cortisol verstoren. Te veel bewegen kan ervoor zorgen dat er een verlaagd testosterongehalte optreedt ten opzichte van een verhoogd cortisolgehalte. Gevolg is dat intense trainingen niet meer zorgen voor het verbranden van vet en er een verhoogde insulineresistentie optreedt. Ook een gebrek aan slaap of een combinatie tussen overmatige sporten en een slaapgebrek kunnen voor deze gevolgen in de hormoonhuishouding zorgen.
Het zenuwstelsel
Naast een hormonale onbalans kan te veel sporten ook voor een overprikkeling van het sympatische (m.b.t. krachtsport) en parasympatische (m.b.t. duursport) zenuwstelsel zorgen.
Zo kunnen krachtsporters met een overprikkeld sympatisch zenuwstel een continue rusteloosheid ervaren dat gepaard gaat met slaapproblemen, concentratieproblemen, hyperexcitatie, chronische stress en prikkelbaarheid. Daarnaast verloopt het herstel proces na het trainen trager en kan men tijdens de rust een voortdurend verhoogd hartritme ervaren.
Duursporters kunnen zich door hun overmatige conditietraining continu vermoeid, traag en futloos voelen. Een verminderd testosterongehalte is hier kenmerkend voor. Verder is het lastiger om af te vallen ondanks intense training.